Cerkiew pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła to parafialna świątynia prawosławna, która znajduje się w Stargardzie. Jest to miejsce kultu, które należy do dekanatu Szczecin w diecezji wrocławsko-szczecińskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.
Usytuowana została przy ulicy św. Jana Chrzciciela, w bezpośrednim sąsiedztwie historycznej bramy Świętojańskiej. Jej architektura oraz historia przyciągają zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów odwiedzających to piękne miasto.
Warto również zaznaczyć, że otoczenie cerkwi i teren, na którym się znajduje, są pełne zabytków, co czyni to miejsce jeszcze bardziej atrakcyjnym. Świątynia została wpisana do rejestru zabytków 7 lipca 1987 roku pod numerem 1042, co podkreśla jej znaczenie kulturowe oraz historyczne w regionie.
Historia
„Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Stargardzie to neogotycki kościół, który został wzniesiony w latach 1889–1890 z czerwonej cegły. Od momentu erygowania, czyli 17 września 1890, aż do chwili, gdy miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną, świątynia ta stanowiła część gminy ewangelicko-reformowanej i funkcjonowała pod wezwaniem Chrystusa, znanym również jako Christuskirche. Po zakończeniu II wojny światowej, aż do 1951 roku, cerkiew była użytkowana przez katolików. W 1953 roku została przekazana Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu.
Na koniec 2007 roku zainicjowano pierwszy generalny remont cerkwi po II wojnie światowej, który trwał do jesieni 2012 roku. W ramach prac wymieniono dach, zmodernizowano stolarkę oraz uzupełniono braki w elewacji. Konsekracja cerkwi miała miejsce 17 listopada 2012 roku. W lipcu 2013 roku świątynia otrzymała dyplom od Kapituły Ruchu „Piękniejsza Polska”, uzyskując wyróżnienie jako jeden z trzech obiektów w województwie zachodniopomorskim.
Niestety, w tym samym roku cerkiew padła ofiarą dwóch aktów dewastacji, dokonanych przez nieznanych sprawców, co wprowadziło smutny akcent w jej historii. Z kolei w 2013 roku odbył się po raz pierwszy Przegląd Pieśni Liturgicznych i Paraliturgicznych w samej cerkwi, podczas gdy wcześniejsze edycje tego wydarzenia miały miejsce w Stargardzkim Centrum Kultury w latach 2011–2012.
Architektura
Świątynia, która stanowi niepowtarzalny przykład architektury w regionie Pomorza, zyskuje szczególną uwagę ze względu na swoje niezwykłe cechy. Już w trakcie jej budowy wprowadzono elementy charakterystyczne dla wschodniej architektury sakralnej, mimo że była przeznaczona dla wyznawców protestantyzmu.
Budynek został zbudowany na planie krzyża greckiego, co nadaje mu unikalną formę. Wznoszą się nad nim dwie eleganckie, ośmioboczne wieże, które dodatkowo podkreślają jego wyjątkowy styl.
Wieża wschodnia, która jest nieco niższa i niedokończona, zdobi ostrosłupowy hełm, który jedynie nieznacznie przewyższa linię dachu. Z kolei pełna wieża zachodnia, mierząca aż 33 metry, została przykryta ośmiobocznym hełmem, co dodaje jej majestatu.
Elewacja kościoła przyciąga wzrok dzięki zdobieniom w postaci motywów roślinnych oraz wimpergów, które współtworzą jego niepowtarzalny urok.
Wyposażenie
Wnętrze cerkwi zachwyca swoją prostotą, gdzie można dostrzec uproszczony ikonostas. Składa się on z ikon przedstawiających Jezusa, Matkę Bożą, a także Piotra i Pawła, którzy są patronami tej unikalnej świątyni. Dodatkowo w ikonostasie znajduje się figura św. Mikołaja, który jest patronem filialnej cerkwi w Dolicach.
W styczniu 2019 roku w cerkwi zainstalowano nowy ikonostas, wykonany w Grecji, co wzbogaciło estetykę wnętrza o nową jakość i przywróciło blask tym ważnym dla wiernych wizerunkom.
Na wieży tej świątyni znajduje się dzwon, odlany w szczecińskiej ludwisarni w 1890 roku, który dodaje uroku i atmosfery podczas nabożeństw oraz innych wydarzeń religijnych.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- ks. Jarosław Biryłko: Nowy ikonostas w stargardzkiej Cerkwi. cerkiew.pl, 20.01.2019 r. [dostęp 21.01.2019 r.]
- Emilia Chanczewska: Stargardzka cerkiew wyróżniona. cerkiew.pl, 28.07.2013 r. [dostęp 01.05.2021 r.]
- ks. Jarosław Biryłko: III Przegląd Pieśni Liturgicznych i Paraliturgicznych w Stargardzie Szczecińskim. cerkiew.pl, 20.11.2013 r. [dostęp 01.05.2021 r.]
- Emilia Chanczewska: Znów ktoś zdewastował prawosławną cerkiew w Stargardzie. Głos Szczeciński, 23.09.2013 r. [dostęp 29.08.2020 r.]
- Marek Synowiecki: XIX-wieczna cerkiew znów zdewastowana. To drugi raz w tym roku. radioszczecin.pl, 22.09.2013 r. [dostęp 29.08.2020 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Cerkwie":
Cerkiew św. Jozafata Męczennika w Stargardzie | Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w StargardzieOceń: Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Stargardzie