Przemysław Gintrowski

---

Życiorys

Edukacja i działalność naukowa

Przemysław Gintrowski to absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Reytana w Warszawie, który ukończył w 1969 roku. W czasie nauki był członkiem 1 Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Romualda Traugutta „Czarna Jedynka”, a także działał w szkolnym zespole muzycznym „Między niebem a ziemią”, gdzie współpracował z Stanisławem Krupowiczem. W 1973 roku zakończył studia na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej, zdobywając tytuł inżyniera.

Przez pewien czas był wykładowcą w Warszawskiej Szkole Filmowej. Przedtem pracował jako nauczyciel w XVII Liceum Ogólnokształcącym im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Warszawie.

Kariera artystyczna

Jego debiut artystyczny miał miejsce w 1976 roku, gdy podczas przeglądu w warszawskiej Riwierze wykonał piosenkę Epitafium dla Sergiusza Jesienina. Rok 1979 przyniósł zawiązanie tria z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem Łapińskim, które stworzyło program poetycki o nazwie Mury. Utwór ten, Mury, zainspirowany dziełem katalońskiego barda Lluisa Llacha L’Estaca, zyskał ogromną popularność i stał się symbolicznym hymnem „Solidarności”. Wspólnie przygotowali również inne programy, takie jak Raj i Muzeum. W 1981 roku, na XIX Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu, Gintrowski i Kaczmarski zostali wyróżnieni II nagrodą za piosenkę Epitafium dla Włodzimierza Wysockiego, napisaną przez Kaczmarskiego.

W grudniu 1981 roku, w trakcie koncertów we Francji, Gintrowski i Łapiński postanowili na krótko wrócić do Polski, podczas gdy Kaczmarski został za granicą. Po odmowie wydania paszportu Gintrowskiemu w dniu 8 grudnia 1981 roku, trzecia część ich trio przestała istnieć. Przez następne dziesięć lat Przemysław Gintrowski komponował muzykę filmową, tworząc utwory do ponad dwudziestu filmów fabularnych i seriali, w tym do popularnego serialu Zmiennicy.

Artysta koncertował również poza oficjalnymi scenami. Jego piosenki były nagrywane nielegalnie, jak to miało miejsce podczas produkcji muzyki do filmu Matka Królów, gdzie ukrył się w studio państwowej telewizji i nagrał swoją płytę Pamiątki. W podobny sposób utrwalony został program Raport z oblężonego miasta, realizowany w warszawskiej Akademii Muzycznej. Życie Gintrowskiego było ściśle związane z działalnością podziemną, a koncerty organizowane były na krótko przed planowanymi występami, często zaledwie kilka godzin wcześniej.

Jego twórczość opierała się przeważnie na tekstach takich autorów jak Jacek Kaczmarski, Zbigniew Herbert, Tomasz Jastrun, Krzysztof Maria Sieniawski, Jerzy Czech, Tadeusz Nowak oraz Marek Tercz. W latach 80. związał się z Krystyną Jandą, dla której przygotował autorski spektakl Kamienie, objaśniający losy znanych postaci historycznych. Choć spektakl się nie odbył, Janda zdobyła nagrodę na Festiwalu w Opolu za wykonanie jego piosenki. Po 1989 roku Gintrowski podjął się ponownej realizacji tego spektaklu, tym razem z Joanną Trzepiecińską, ale ostatecznie zrealizował go jako koncert, w okrojonej wersji dotyczącej wyłącznie męskich bohaterów.

W latach 1991–1993 artysta ponownie występował z Jackiem Kaczmarskim oraz Zbigniewem Łapińskim, prezentując programy Mury w Muzeum Raju oraz Wojna postu z karnawałem. Po tym okresie ich współpraca stała się sporadyczna. W 1994 roku nagrał dla TVP utwór „Kredka Kramsztyka”, autorstwa Jacka Kaczmarskiego, z własną muzyką, w reżyserii Laco Adamíka. Jego ostatni koncert miał miejsce 1 marca 2012 roku w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek historia”, w związku z obchodami Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych.

Przemysław Gintrowski zmarł po długiej chorobie, a jego uroczystości pogrzebowe odbyły się 29 października 2012 roku w warszawskim kościele pw. św. Anny. Prochy artysty spoczęły w rodzinnym grobie na cmentarzu w Wilanowie, w kwaterze VIII, w pobliżu kaplicy cmentarnej.

Zaangażowanie polityczne

W 2006 roku Przemysław Gintrowski ubiegał się o mandat radnego warszawskiej dzielnicy Wilanów z ramienia Prawa i Sprawiedliwości, lecz jego kandydatura nie uzyskała poparcia. W 2010 roku publicznie poparł Jarosława Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich. Dwa lata później, w 2012 roku, dołączył do komitetu honorowego akcji Stowarzyszenia KoLiber „Goń z pomnika bolszewika”.

Życie prywatne

Przemysław Gintrowski był jedynym dzieckiem rodziców Jarosława (1927–2004) oraz Teresy (1929–2011) Gintrowskich. Jego życie osobiste obejmowało dwie istotne relacje małżeńskie. Pierwszą jego żoną była Anna Bilska, która ukończyła studia na wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego. W późniejszym czasie Przemysław poślubił Agnieszkę Gintrowską.

W wyniku tych związków na świat przyszły dwie córki: Julia Gintrowska oraz Maria Gintrowska. Życie rodzinne Przemysława Gintrowskiego odgrywało kluczową rolę w jego egzystencji, a rodzina była dla niego niezwykle ważna.

Nagrody i odznaczenia

Przemysław Gintrowski, wybitny twórca, zdobył liczne odznaczenia i nagrody za swoje osiągnięcia w dziedzinie kultury oraz za wkład w kształtowanie postaw patriotycznych w Polsce.

• 31 sierpnia 2006 odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, co stanowi ogromne wyróżnienie.
• W 2009 w uznaniu zasług dla stolicy, otrzymał Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy.
• W tym samym roku, 2009, został laureatem Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”, potwierdzając swoją renomę w środowisku artystycznym.
• Na mocy postanowienia z 26 października 2012 r., pośmiertnie, został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta Bronisława Komorowskiego, w uznaniu jego wybitnych zasług dla kultury polskiej oraz osiągnięć artystycznych.
• W 2012 roku, po jego śmierci, Gintrowski został odznaczony przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdana Zdrojewskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co świadczy o jego znaczeniu w polskiej kulturze.

Jego dorobek artystyczny i kulturowy pozostawia niezatarte ślady w historii Polski.

Upamiętnienie

Nagroda za Wolność w Kulturze im. Przemysława Gintrowskiego

W roku 2016, z inicjatywy bliskich Przemysława Gintrowskiego, została utworzona Fundacja imienia tego znakomitego artysty. Jej celem jest organizowanie koncertów utworów jednego z najbardziej rozpoznawalnych bardów oraz przyznawanie corocznej Nagrody Za Wolność w Kulturze.

Dotychczasowi laureaci tej prestiżowej nagrody to:

• 2016: Stanisława Celińska, Jan Polkowski, Antonina Krzysztoń,
• 2017: Ewa Błaszczyk,
• 2018: Franciszek Pieczka,
• 2019: Muniek Staszczyk,
• 2020: Tadeusz Woźniak,
• 2021: Raper O.S.T.R..

Pozostałe formy

Od czasu twórczości Przemysława Gintrowskiego powstało wiele inicjatyw mających na celu upamiętnienie jego działalności artystycznej. Oto kilka z nich:

• W styczniu 2013 roku, aulę w Zespole Szkół w Dobrym Mieście nazwano na jego cześć,
• W marcu tego samego roku odsłonięto tam tablicę ku jego pamięci,
• W 2015 roku zrealizowano film poświęcony jego życiu o tytule „Gintrowski”,
• W 2017 roku miała miejsce premiera radiowej audycji dokumentalnej o nazwie „Urodził się po to, żeby śpiewać”, emitowanej w Programie Trzecim PR 17 kwietnia 2017 roku,
• W listopadzie 2017 roku, ulica w warszawskim Mokotowie, wcześniej nosząca imię Wincentego Rzymowskiego, zyskała nazwę Przemysława Gintrowskiego, chociaż w 2018 roku powrócono do pierwotnej nazwy,
• W 2019 roku zaprezentowano pierwszy multimedialny spektakl pod tytułem „Postacie”, oparty na piosenkach Gintrowskiego, który został przygotowany przez studentów Warszawskiej Szkoły Filmowej, gdzie artysta również wykładał.

Dyskografia

Albumy solowe

Pierwszy solowy album Przemysława Gintrowskiego, zatytułowany „Psalmy i Requiem”, wydany został w 1978 roku. Była to płyta winylowa, której wydawcą był Tonpress. Album ten powstał z towarzyszeniem chóru Grupy Niebo oraz orkiestry, a jego teksty to dzieła autorstwa takich postaci jak: Tadeusz Nowak, Krzysztof Maria Sieniawski, Zbigniew Herbert oraz Bogusław Żmijewski. Muzykę stworzyli Przemysław Gintrowski, Stanisław Krupowicz i Stefan Brzozowski.

Rok później, czyli w 1979 roku, ukazał się kolejny album „Requiem”, również wydany przez Tonpress oraz Socjalistyczny Związek Studentów Polskich. Autorem słów był ponownie Krzysztof Maria Sieniawski, a muzykę skomponowali Gintrowski i Krupowicz.

W 1983 roku do użytku trafiły „Pamiątki” – materiał nagrany w stanie wojennym, bo w 1981 roku, który funkcjonował początkowo w drugim obiegu. Dzięki wydaniu Pomaton Emi w 1991 roku ta kaseta zyskała oficjalny status, a w 2002 roku ukazał się dwupłytowy zestaw CD. Do pracy nad albumem przyczynili się tacy artyści jak Zbigniew Łapiński, który zagrał na fortepianie.

Album „Raport z oblężonego miasta”, który nagrany został w 1986 roku, doczekał się oficjalnego wydania w 1990 roku przez Polskie Nagrania. Album został wykonany z wkładem różnych autorów słów, takich jak Zbigniew Herbert, Jacek Kaczmarski oraz Lothar Herbst. W kolekcji tej zawarte są także teksty autorstwa Tomasza Jastruna i Leszka Szarugi.

W 1990 roku nastąpiło wydanie albumu „Nie chcemy uciekać” pod egidą Wydawnictwa Kompas. Na tej kasecie śpiewają m.in. Zbigniew Herbert i Jacek Kaczmarski, do których muzykę stworzył głównie Przemysław Gintrowski.

Album „Kamienie” z 1991 roku, również produkowany przez Pomaton, zdradza muzyczno-poetycką współpracę z Piotrem Rubikiem grającym na fortepianie. Zawartość liryczną stworzył Jerzy Czech oraz Zbigniew Herbert.

Rok 2000 przyniósł album „Odpowiedź”, który to zawierał poezję Zbigniewa Herberta, przełożoną na muzykę przez Gintrowskiego, wzbogaconą aranżacjami instrumentów elektronicznych. Producentem wydania było Polskie Radio.

Najnowsze dzieła solowe ze skomplikowanymi aranżacjami stanowią „Tren” z 2008 roku oraz „Kanapka z człowiekiem i trzy zapomniane piosenki” z 2009 roku. W przypadku tego drugiego wydania, Przemysław Gintrowski łączył swoją twórczość z innymi muzykami, w tym z Julią, a całość ukazała się pod patronatem Licomp Empik Multimedia i Polskiego Radia.

Z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem Łapińskim

Współpraca z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem Łapińskim zaczęła się od fascynującego projektu „Mury” z 1979 roku, którego debiutanckie nagrania ujrzały światło dzienne w 1981 roku. Na albumie tym pojawiają się teksty Kaczmarskiego oraz ich wspólność z twórczością Zbigniewa Herberta i Krzysztofa Marii Sieniawskiego.

Zryw „Raj” z 1980 roku bazował na koncertowych nagraniach i został upubliczniony przez Pomaton Emi w latach 90. Album „Muzeum” z 1981 roku także pochodzi z materiałów koncertowych i wpisuje się w kanon ich wspólnej twórczości jako kolejne wydanie udostępnione przez Pomaton Emi.

Do kolejnych wydawnictw Gintrowskiego z Kaczmarskim i Łapińskim należą „Mury w Muzeum Raju” z 1991 roku oraz późniejszy, z 1993, projekt „Wojna postu z karnawałem”. Te kultowe nagrania zapisały się jako istotne elementy polskiej sceny muzycznej, odsłaniając uniwersalność dzieł o treści opowiadającej się po stronie poezji. Muzyka na tych płytach była owocem kolektywnej pracy artystów: Kaczmarskiego, Gintrowskiego oraz Łapińskiego.

Filmografia

Filmografia Przemysława Gintrowskiego obejmuje szereg znaczących dzieł w dziedzinie muzyki filmowej. Poniżej znajduje się przegląd jego wkładu w tym zakresie.

Muzyka filmowa 1981 Dziecinne pytania 1981 Studenci – wspólnie z Jackiem Kaczmarskim (film Krzysztofa Wierzbickiego, Interpress) 1981 Sto dni – wspólnie z Jackiem Kaczmarskim (film Tomasza Poboga-Malinowskiego, Interpress) 1982 Matka Królów 1983 Nadzór 1985 Sezon na bażanty 1985 Tętno 1986 Słońce w gałęziach 1986 Weryfikacja 1986 Zmiennicy 1987 Co to konia obchodzi 1987 Ściany 1987 Dorastanie 1987 Polska historia kina 1988 Dotknięci 1988 Koniec 1988 Pięć minut przed gwizdkiem 1988 Spadek 1988 Teatrum wiele tu może uczynić 1988 Lewiatan 1989 Goryl, czyli ostatnie zadanie 1989 Nim słońce wejdzie 1989 Ostatni prom 1989 Przejście 1995 Tato 1997–1998 13 posterunek 1999 Opowiedz o twojej miłości 2000 13 posterunek 2 2003 Show 2006 U fryzjera 2010 Trzy minuty. 21:37

_

Utwory w filmach 1981 Człowiek z żelaza – „Ballada o Janku Wiśniewskim” 1981 Dziecinne pytania – „Modlitwa o wschodzie słońca”, „Pokolenie”, „Czy poznajesz mnie, moja Polsko?” 1982 Bluszcz – „A jeśli przyszłoby umierać” 1984 Bez końca – „Dylemat” 1986 Zmiennicy – „Zmiennicy”, „Kwestia czasu”, „Nie zdziałasz nic”, „Happy End” 1987 Dorastanie – „Dorastanie” 1988 W labiryncie – „Autoportret Witkacego” 1989 Ostatni dzwonek – „A my nie chcemy uciekać stąd”, „Modlitwa o wschodzie słońca” 1990 Rozmowy o miłości – „Ballada o miłości” 1995 Tato – „Tylko kołysanka” Role filmowe 1979 Kung-fu – statysta, wraz z Jackiem Kaczmarskim i Zbigniewem Łapińskim 1981 Cień – „człowiek sztuki” 1982 Bluszcz – gitarzysta 1981 Dziecinne pytania – wraz z Jackiem Kaczmarskim w dwóch scenach: w akademiku – studenci, oraz szamotanina z ZOMO 1988 Crimen – pieśniarz 1988 Dotknięci – akompaniator Marii (nie występuje w czołówce) 1989 Goryl, czyli ostatnie zadanie – leśniczy Leon 1990 Historia niemoralna – lekarz w szpitalu

---

Oceń: Przemysław Gintrowski

---