Brama Wałowa stanowi wyjątkowy przykład średniowiecznej architektury obronnej, znajdując się w malowniczym Stargardzie, który leży na zachodnim Pomorzu. Ta historyczna brama jest usytuowana w północno-wschodniej części miejskich obwarowań, przy drodze prowadzącej do Maszewa.
Jako jedna z czterech średniowiecznych bram tego miasta, Brama Wałowa odgrywa istotną rolę w tożsamości regionu. Tomasz eko - ulica Bolesława Chrobrego jest jej bezpośrednim sąsiadem. Kombinacja Bramy Wałowej, kolegiaty Mariackiej oraz pozostałych murów obronnych została przez Prezydenta RP 17 września 2010 roku uznana za pomnik historii, co podkreśla jej znaczenie w polskim dziedzictwie kulturowym.
Obecnie Brama Wałowa ma nowe życie jako przestrzeń dla sztuki. Znajduje się tu miejska galeria, która działa pod patronatem Stargardzkiego Stowarzyszenia Miłośników Sztuk Plastycznych. Dzięki takim inicjatywom, historyczne miejsce staje się żywe i tętni kulturą, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów.
Historia
Brama Wałowa, wzniesiona w 1439 roku, wyróżniała się najbardziej rozbudowanym przedbramieniem w Stargardzie, co czyniło ją wyjątkowym elementem architektury miasta. Nazwa tej struktury ma swoje źródło w wałach ziemnych, które usypano przed zewnętrznymi murami, aby stworzyć dodatkową ochronę dla mieszkańców.
W 1780 roku doszło do rozbiórki przedbramia, a uzyskane cegły zostały wykorzystane do budowy młyna, znajdującego się nad Iną. Po zakończeniu II wojny światowej, budowla przeszła gruntowną odbudowę, dzięki czemu mogła powrócić do swojej pierwotnej świetności.
W trakcie ostatniej renowacji zrekonstruowano również część renesansową, znajdującą się w górnej części tej imponującej budowli. Co istotne, jest to jedyny w regionie przykład bramy miejskiej w stylu renesansowym, która zachowała również relikty gotyckie.
Po wojnie pomieszczenia nad ostrołukowym przejazdem zaczęły być wykorzystywane w różnych prozach, a jednym z ich przeznaczeń była działalność poradni, specjalizującej się w przeprowadzaniu szczegółowych badań kierowców.
Architektura
Brama Wałowa wyróżnia się swoją unikatową konstrukcją, która przyciąga uwagę zwiedzających.
Podstawa tego obiektu przybiera postać nieregularnego prostokąta o wymiarach 10 na 11 metrów, a jego wysokość sięga 19,4 metra. Zewnętrzna strona bramy, odfundamentowana do wysokości pierwszego piętra, wspiera się na skarpach, co dodaje jej monumentalności.
Na dachu znajduje się konstrukcja dwuspadowa, która wieńczona jest sygnaturką z XVII wieku. Materiał budowlany stanowi cegła i blendy, a szczyt jest pokryty tynkiem, co nadaje mu estetyczny wygląd.
Warto zauważyć, że górna część budowli została wzbogacona w XVI wieku, zyskując na wysokości pierwszego piętra pas blend firanowych, co dodatkowo podkreśla architektoniczne detale.
Szczyty wieży zdobią charakterystyczne pilastry oraz gzymsy, a także półkoliście zamknięte blendy. Te elementy są zwieńczone uskokami, które prowadzą w kierunku półkolistych tympanonów z szyszkami, co dopełnia całość i nadaje bramie ponadczasowy wygląd.
Otwierający przejazd ma formę ostrołukową i zachowały się w nim resztki szczeliny po bronie, co może przypominać o historycznych funkcjach tej intrygującej budowli.
Przypisy
- EmilaE. Chanczewska, Stargard. "Rozwijajcie się i idźcie tą drogą!". Wystawa Elżbiety Woźniak i Małgorzaty Kuligowskiej-Lorek w galerii Bramy Wałowej [online], Stargard Nasze Miasto, 26.09.2019 r. [dostęp 06.08.2020 r.]
- Dz.U. z 2010 r. nr 184, poz. 1236
Pozostałe obiekty w kategorii "Bramy":
Brama Młyńska w Stargardzie | Brama Pyrzycka w Stargardzie | Brama Świętojańska w StargardzieOceń: Brama Wałowa