Brama Młyńska, znana również jako Mühlentor, jest jedną z czterech zabytkowych bram znajdujących się w średniowiecznym mieście Stargard. Wyróżnia się poprzez niepowtarzalną architekturę oraz funkcję, jaką pełniła w przeszłości, co czyni ją unikalnym obiektem w skali europejskiej.
Oprócz Bramy Młyńskiej, w Stargardzie możemy podziwiać również kolegiatę Mariacką oraz pozostałe mury obronne. Te historyczne obiekty zostały docenione przez władze państwowe, co potwierdza rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 17 września 2010 roku, które uznaje je za pomnik historii.
Historia
Brama Młyńska to jedna z najbardziej rozpoznawalnych budowli Stargardu, która przyciąga uwagę swoją historyczną wartością. Jej powstanie datuje się na pierwszą połowę XV wieku, co czyni ją niezwykle cennym świadkiem minionych epok. Zarys tej budowli można znaleźć na różnych pieczęciach oraz w starym herbie miasta, używanym jeszcze w XX wieku.
Nazwa tej bramy wiąże się z młynem, który był usytuowany w bliskim sąsiedztwie, nad Kanale Młyńskim, a jego budowa miała miejsce w latach 1240–1268. Pełniła ona niezwykle istotne funkcje kontrolne, a także miała prawo do pobierania myta za transport towarów odbywający się rzeką.
W czasach PRL-u w Bramy Młyńskiej mieścił się punkt informacyjny Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, a później była siedzibą Stargardzkiego Stowarzyszenia Miłośników Sztuk Plastycznych „Brama”. Obecnie brama Młyńska jest domem dla Stargardzkiego Bractwa Rycerskiego „GRYF”, które przejęło tę budowlę w 2007 roku w wyniku zorganizowanego konkursu.
W latach 2008-2010 przeprowadzono kapitalny remont bramy, który był pierwszym takim przedsięwzięciem od 70 lat, co pozwoliło zachować i przywrócić do życia tę ważną część lokalnej historii.
Architektura
Brama Młyńska w Stargardzie stanowi interesujący przykład architektury obronnej, wykonana z cegły i wzniesiona na podstawie prostokąta o wymiarach 14 x 6 metrów. Jest to budowla o dwóch kondygnacjach, usytuowana nad korytem Kanału Młyńskiego, którego przepływ ma szerokość około 6 metrów.
Wznosi się ona pod dachem czterospadowym, a nad dach wyłamują się dwie ośmioboczne wieże osiągające wysokość 28 metrów. To właśnie te wieże nadają bramie charakterystyczny wygląd, wyróżniając się nad otaczającym terenem. Z zewnątrz, ponad przejazdem, na korycie rzeki znajdują się dwa małe okienka strażnicze, podczas gdy od strony miasta dostrzec można ich trzy.
Elewacja zewnętrznych murów, zwłaszcza w kierunku miasta, zdobiona jest dwiema blendami, których wypełnienie wykonane w formie lasowania z rozetą, nawiązuje do kształtów zdobień na kolegiacie NMP. Wieże bramy wyposażone są w otwory strzelnicze, a ich zwieńczenia przyozdobione są zębatymi krenelażami, które zakończone są ceglanymi hełmami w formie ostrosłupów, zwieńczonych iglicami oraz kulami i gryfami.
Warto zauważyć, że w ciągu lat brama przeszła szereg modernizacji, co wpłynęło na jej sylwetkę. W pierwszej połowie XIX wieku, brama pełniła funkcję aresztu, co skutkowało zabudowaniem łuku przejazdu ryglowanymi ścianami. W drugiej połowie tego samego stulecia, zabytek przeszedł przekształcenia o neogotyckim charakterze; zmieniono formę przejazdu oraz dodano liczne blanki. Natomiast w roku 1938, wygląd bramy został nieco złagodzony, co mogło wpłynęło na jej obecny wygląd.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 11.07.2010 r.]
- Dz.U. z 2010 r. nr 184, poz. 1236
Pozostałe obiekty w kategorii "Bramy":
Brama Pyrzycka w Stargardzie | Brama Świętojańska w Stargardzie | Brama WałowaOceń: Brama Młyńska w Stargardzie