Baszta Morze Czerwone w Stargardzie to gotycka budowla, która stanowi integralny element obwarowań miejskich. Jest zlokalizowana przy skrzyżowaniu ulic Warownej i W. Łokietka na Starym Mieście, co czyni ją łatwo dostępną dla turystów i mieszkańców.
Wzniesiona w drugiej połowie XIV wieku, ma imponującą wysokość wynoszącą 34 metry. Obok Baszty Morze Czerwone, na uwagę zasługuje również kolegiata Mariacka oraz inne elementy obronne, takie jak mury obronne.
W wyniku rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 17 września 2010 roku, Baszta Morze Czerwone została uznana za pomnik historii, co podkreśla jej znaczenie oraz wartość kulturową w kontekście dziedzictwa Stargardu.
Historia
Baszta Morze Czerwone to obiekt o fascynującej historii, którego budowa miała miejsce w drugiej połowie XIV wieku. Stanowi ona jedno z najwybitniejszych osiągnięć średniowiecznej architektury obronnej, które możemy spotkać na Pomorzu.
Warto zauważyć, że na I piętrze, od strony wewnętrznych obwarowań, znajduje się specjalne wejście do baszty, które w okresie letnim jest otwarte dla turystów. Dzięki temu odwiedzający mogą podziwiać jej architektoniczne walory oraz zgłębiać historię tego monumentalnego obiektu.
Pochodzenie nazwy
Nazwa baszty Morze Czerwone jest związana z wieloma historiami i legendami, które próbują wyjaśnić jej pochodzenie.
Jedna z najbardziej znanych opowieści odnosi się do czasów wojny trzydziestoletniej, która miała miejsce w latach 1618–1648. W okolicach tej baszty miały miejsce zacięte bitwy, które prowadziły do rozlewu krwi w regionie, co rzekomo mogło nadać morzu czerwonawy odcień.
Inna legenda sugeruje, że skazańcy byli zrzucani z najwyższego punktu wieży, a po ich upadku pozostawały czerwone ślady na ziemi, co również przyczyniło się do nazwania miejsca. Niemniej jednak, bardziej prawdopodobna wydaje się hipoteza, że źródłem nazwy są rdzawe mokradła, które znajdowały się w okolicy jeszcze przed wybudowaniem samej baszty.
Architektura
Baszta Morze Czerwone, charakteryzująca się imponującą wysokością 34 m, osadzona jest na solidnym prostokątnym cokole wykonanym z kamienia, którego wymiary wynoszą 8 x 9 m. Jej centralny trzon przybiera cylindryczny kształt, zbudowany z cegły, stosując tzw. wiązanie polskie. Dekoracje w formie rombów, wykonane z glazurowanej cegły, dodają jej estetyki.
Na szczycie konstrukcji są aż trzy tarasy widokowe. Dwa z nich, położone wyżej, są zwieńczone krenelażem, co nadaje im obronny charakter. Wnętrze baszty skrywa osiem poziomów, które łączą schody, niegdyś zastępowane drabinami. Każdy z poziomów wyposażony jest w okienka, znane jako szczeliny, które służą zarówno do obserwacji, jak i ostrzału przeciwnika.
Interesujący jest również rozkład tych okienek na zewnętrznej elewacji, który tworzy efekt szachownicy. Szczyt baszty zwieńczony jest ceglanym, ośmiobocznym ostrosłupem, co dopełnia całego wrażenia architektonicznego budowli. W dolnej części struktury znajdował się niegdyś loch więzienny, a wejście do niego prowadziło z drugiej kondygnacji.
Warto zwrócić uwagę na kształt tego lochu, wyraźnie widoczny w przejściu, które zostało przebite w 1860 roku w czworobocznej podstawie baszty. Dodatkowo, na wysokości murów od strony zachodniej, istniała platforma, na której ustawiano armaty, co podkreśla militarne przeznaczenie tej budowli.
Przypisy
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r.
- Dz.U. z 2010 r. nr 184, poz. 1236
Pozostałe obiekty w kategorii "Twierdze":
Mury obronne w Stargardzie | Bastion Świętojański | Basteja przy Baszcie Tkaczy | Baszta Białogłówka | Baszta Jeńców | Baszta Tkaczy w Stargardzie | Bastion ZamkowyOceń: Baszta Morze Czerwone